Ważne wsparcie Frankowiczów przez Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK

Rzecznik Finansowy oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKIK) są ustawowymi organami państwowymi powołanymi przez polskie struktury rządowe. Pierwszy z wymienionych organów reprezentuje interesy i chroni klientów podmiotów rynku finansowego (czyli reprezentuje i chroni m.in. kredytobiorców w stosunkach z bankami), natomiast drugi realizuje zadania z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów (czyli również chroni m.in. kredytobiorców będących konsumentami w relacjach z bankami).

Zatem w przypadku sporów sądowych między kredytobiorcami a bankami, oba organy są uprawnione przedstawiać sądom swoje opinie dotyczące istoty sprawy, tzw. ,,istotne poglądy dla sprawy’’. Opinie te nie wiążą sądów, jednakże jako stanowiska organów państwowych o wyspecjalizowanym profilu działalności, mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, jak i kształtowanie świadomości społecznej. Podkreślenia wymaga, że powyższa działalność Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKIK nie wiąże się z reprezentacją strony w procesie przez te organy.

Rzecznik Finansowy i Prezes UOKIK od lat prezentują jednolite stanowisko w zakresie problematyki kredytów indeksowanych do waluty franka szwajcarskiego oraz denominowanych w tej walucie – korzystne dla frankowiczów.

Zanonimizowane istotne poglądy wyrażone przez Prezesa UOKIK w sprawach frankowiczów są publikowane w Internecie i każdy może się z nimi zapoznać. Zgodnie ze stanowiskiem Prezesa UOKIK wyrażonym w istotnym poglądzie do sprawy o sygn. akt III C 712/17 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie (lipiec 2018, l.dz. RWR-644-41()/18(MO)):

,,Postanowienia umowne określające zasady ustalania kursów kupna i sprzedaży waluty CHF, na podstawie których ustalane są kwota kredytu i raty kapitałowo-odsetkowe, spełniają przesłanki do uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne. Ocena abuzywności tych klauzul winna zostać przy tym dokonana na dzień zawarcia przedmiotowej umowy kredytowej.”

Dalej w uzasadnieniu istotnego poglądu czytamy: „w konsekwencji, skutkiem uznania kwestionowanych postanowień za niedozwolone jest ich bezskuteczność w stosunku do Powodów od momentu zawarcia umowy. Niemożliwe jest przy tym w okolicznościach niniejszej sprawy zapełnienie tak powstałej „luki” w umowie kredytowej stosowanymi przepisami dyspozytywnymi.

Wobec powyższego, uznanie klauzul waloryzacyjnych za niedozwolone może w okolicznościach niniejszej sprawy wpływać również na ważność Umowy. Sąd może w takim wypadku rozważyć dopuszczalność stwierdzenia nieważności przedmiotowej umowy’’.

Podsumowując, w ocenie Prezesa UOKIK postanowienia zawarte w umowie kredytowej, dotyczącej zasad ustalania kursów kupna i sprzedaży waluty franka szwajcarskiego, są niedozwolonymi postanowieniami umownymi, które prowadzą do nieważności umowy ze skutkiem od momentu jej zawarcia.

Istotne poglądy Rzecznika Finansowego w sprawach frankowiczów nie są publicznie dostępne, nawet w formie zanonimizowanej, jednakże na prowadzonej przez siebie stronie internetowej https://rf.gov.pl Rzecznik Finansowy konsekwentnie prezentuje pogląd, że klauzule waloryzacyjne w umowach kredytów frankowych mają charakter niedozwolonych postanowień umownych i proponuje rozwiązanie problemu ważności umowy kredytowej w dwóch alternatywnych wersjach:

  1. uznanie, że stron nie wiążą tylko nieważne postanowienia umowne, przy czym pozostałe postanowienia umowne pozostają w mocy, o ile jest to obiektywnie możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków;
  2. uznanie umowy w całości za nieważną, jeśli takie rozwiązanie zapewni lepszą ochronę konsumenta, a o uznanie umowy za nieważną wnosi sam konsument.

Rzecznik Finansowy zaprezentował swój istotny pogląd również w osławionej sprawie Państwa Dziubaków, opowiadając się za zasadnością stwierdzenia nieważności umowy łączącej bank z klientami.

Podkreślenia wymaga, że stanowiska Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKIK mają wpływ na kształtujący się trend orzeczniczy, obecnie zauważalnie korzystny dla frankowiczów. Warto wykorzystać ten moment i skonsultować z profesjonalistą treść swojej umowy kredytu indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego bądź denominowanego w tej walucie pod kątem niedozwolonych klauzul umownych – i to także wtedy jeżeli kredyt został już spłacony. Nie jest bowiem wiadomym, czy ten trend (unieważniania umów) utrzyma się za kilka lat.

 

Artykuł przygotowała:

Paulina Stasiełowicz, aplikant adwokacki