Wstęp
Prace nad projektem ustawy frankowej trwają od jakiegoś czasu. Jeszcze w styczniu mogliśmy jednak dowiedzieć się, iż sektor bankowy ma ku niektórym aspektom ustawy pewne wątpliwości. Na ten temat wypowiedział się prezes Związku Banków Polskich, który wyraził swoją wątpliwość co do pomysłu wykonalności wyroków po I instancji czy co do automatyzmu wstrzymania obowiązku spełnienia świadczeń z umowy frankowej.
Treść projektowanych regulacji
Przypomnijmy jednak, co konkretnie ma regulować ta ustawa i w jaki sposób ułatwi sprawy frankowe zarówno z perspektywy sądów, jak i stron. Projektowane regulacje mają przede wszystkim przyspieszyć procedowanie spraw frankowych, odciążyć sądy i dzięki temu wpłynąć pozytywnie nie tylko na czas rozpatrywania spraw dotyczących kredytów frankowych, ale również na inne sprawy cywilne, poprzez odciążenie wydziałów i wprowadzenie mechanik usprawniających ich pracę.
Zgodnie z treścią projektu, na konsumentach pozywających bank nie będzie już spoczywała konieczność składania wniosków o zabezpieczenie m.in. w postaci zawieszenia spłaty rat – wstrzymanie płatności rat będzie następowało z mocy prawa. Na temat projektu wypowiedział się Adam Bodnar, aktualny Minister Sprawiedliwości, podkreślając, iż nowe przepisy będą mieć za zadanie zwiększenie efektywności dochodzenia roszczeń w taki sposób, aby obywatele nie musieli czekać długimi latami na rozstrzygnięcie. Ustawa służyć będzie więc nie tylko kredytobiorcom frankowym, ale wszystkim użytkownikom wymiaru sprawiedliwości, którzy dzięki zmniejszeniu zaległości wynikających z napływu spraw frankowych będą mogli liczyć na szybsze rozpoznanie swoich spraw, niezależnie od tego, czego dotyczą.
Resort sprawiedliwości wśród innowacji regulacyjnych planuje m.in. takie kroki jak:
- Wstrzymanie obowiązku spłaty rat przez konsumenta z chwilą doręczenia pozwu bankowi (eliminuje to konieczność rozpoznawania wniosków o zabezpieczenie).
- Rozszerzenie możliwości orzekania na posiedzeniu niejawnym zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji.
- Możliwość przesłuchiwania stron na piśmie oraz brak ograniczeń w przesłuchiwaniu świadków podczas zdalnych posiedzeń sądowych.
- Likwidację ograniczeń temporalnych (zniesienie limitu czasowego) w odniesieniu do zarzutu potrącenia.
- Umożliwienie zgłoszenia wniosku o rozliczenie roszczenia wzajemnego w jednym postępowaniu sądowym, tak aby sąd w wyroku mógł rozliczyć wzajemne roszczenia stron wynikające z nieważności umowy, co wyeliminuje konieczność wszczynania drugiego, odrębnego postępowania.
- Przyznanie referendarzom sądowym kompetencji do umarzania postępowań w razie cofnięcia pozwu czy apelacji, co ma odciążyć sędziów.
- Rozszerzenie w sprawach frankowych zakresu orzekania w drugiej instancji w składzie jednego sędziego.
Wątpliwości sektora bankowego wobec ustawy frankowej
Powróćmy jednak do meritum, a konkretnie do wątpliwości wyrażonych przez Związek Banków Polskich. ZBP najbardziej poważne „zarzuty” wysuwa wobec propozycji wykonalności wyroków zapadłych już w I instancji. W ocenie ZBP, to rozwiązanie może ograniczać prawo do sądu, tj. prawo do odwołania się, prawo do sądu w II instancji. Bankowcy nie do końca zgadzają się także z automatyzmem wstrzymania obowiązku spełnienia świadczeń wynikających z umowy CHF.
Jednak, patrząc z perspektywy konsumenta, obie propozycje resortu sprawiedliwości wydają się bardzo korzystne. Po wejściu w życie regulacji, w przypadku pozytywnego dla kredytobiorcy orzeczenia sądu, bank będzie musiał zwrócić konsumentowi niesłusznie pobrane odsetki i opłaty już na etapie wyroku I instancji. Obecnie do uzyskania tych środków konieczne jest prawomocne orzeczenie sądu II instancji, które wyczerpuje ścieżkę odwoławczą.
Ile obecnie toczy się spraw dotyczących kredytów frankowych?
Według wyliczeń Stowarzyszenia „Stop Bankowemu Bezprawiu”, na koniec 2023 roku w sądach toczyło się co najmniej 150 tysięcy spraw dotyczących kredytów frankowych na łączną kwotę prawie 60 mld złotych.
Na kiedy planowane jest przyjęcie projektu ustawy frankowej przez radę ministrów?
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to drugi kwartał 2025 roku, a więcej o projekcie mogą Państwo przeczytać na podstronie rządowej – https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-szczegolnych-rozwiazaniach-w-zakresie-rozpoznawania-spraw-dotyczacych-zawartych-z-konsumentami-umow-kredytu-denominowanego-lub-indeksowanego-do-franka-szwajcarskiego.
