Luty to szczególny miesiąc dla frankowiczów, bowiem ma wówczas zostać ogłoszona opinia rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości UE na temat tzw. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W ostatnich dniach instytucja wypowiedziała się jednak w bardzo podobnej sprawie. Rozstrzygnięcie może dodać otuchy konsumentom pozywającym banki.
W sądach masowo w ostatnich latach wydawane są wyroki uznające umowy kredytowe za nieważne. Po takim rozstrzygnięciu każda ze stron mogłaby teoretycznie oczekiwać, oprócz przywrócenia stanu sprzed zawarcia umowy (zwrócenia sobie nawzajem świadczeń), wynagrodzenia za korzystanie ze środków pieniężnych przez czas trwania „upadłego” kredytu. Z opcji tej pragną skorzystać przede wszystkim banki, składając pozwy przeciwko kredytobiorcom, z którymi wcześniej przegrały w sądach. Robią to nie tylko w nadziei na złagodzenie finansowych konsekwencji porażki, ale również chcąc przerwać bieg przedawnienia i zagwarantować możliwość dalszej walki o swoje interesy. Tymczasem 12 stycznia 2023 r. TSUE wydał wyrok w sprawie, która na jest na pozór inna, lecz dotyczy kluczowej dla frankowych sporów kwestii.
Kazus sprawy litewskiego prawnika
Czego więc dotyczyła wspominana sprawa… a mianowicie trafiła ona do trybunału jako pokłosie sporu pomiędzy konsumentem a adwokatem rozstrzyganego przez litewski sąd. Klient zawarł z adwokatem umowę dotyczącą reprezentacji w sprawie rozwodowej, podziału majątku oraz opieki nad dziećmi. W umowie ogólnikowo określono kwestię wynagrodzenia, co później stało się zarzewiem konfliktu. Sąd uznał warunki umowne określające należność prawnika za nieuczciwe i sformułowane w sposób nieprzejrzysty.
W sentencji wyroku jaki zapadł w powyżej opisywanej sprawie można m.in. przeczytać: „W przypadku, gdyby unieważnienie umowy w całości naraziłoby konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego, przepisy te nie stoją na przeszkodzie temu, by sąd krajowy zaradził skutkom nieważności wspomnianego warunku poprzez zastąpienie go przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym lub mającym zastosowanie w przypadku porozumienia stron tej umowy. Przepisy te stoją natomiast na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy zastąpił niedozwolony warunek, którego nieważność stwierdzono, sądowym oszacowaniem poziomu wynagrodzenia należnego za wspomniane usługi”.
TSUE zapowiada rozstrzygnięcie?
Tym samym sprawa analizowana przez TSUE (sygnatura C 395/21) wykazuje pewne podobieństwa do problemu „frankowego”, który trybunał rozstrzygać będzie wkrótce. W obu przypadkach mamy do czynienia z umową, która zostaje uznana za nieważną oraz kwestią dalszych roszczeń stron. W obu przypadkach pojawia się odniesienie do dyrektywy o prawach konsumenta, a także wątek konsekwencji zastosowania nieuczciwych warunków w umowie sformułowanej przez przedsiębiorcę.
Idąc dalej, w punkcie 59. uzasadnienia TSUE wskazuje jednoznacznie, że „w związku z tym, w przypadku, gdyby sąd odsyłający uznał, że na podstawie właściwych przepisów prawa krajowego umowy nie mogą dalej obowiązywać po wyłączeniu z nich warunku dotyczącego ceny, art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie ich unieważnieniu, nawet jeśli doprowadzi to do tego, że przedsiębiorca nie otrzyma żadnego wynagrodzenia za swoje usługi”.
Mając powyższe na uwadze, TSUE, po raz kolejny wypowiedział się na korzyść konsumentów. Kluczowe są zwłaszcza pkt. 59 oraz 68 wyroku z dnia 12 stycznia 2023 roku. Oznacza to, że w ocenie TSUE dopuszczalnym jest, aby przedsiębiorcy, którzy stosowali w swoich umowach nieuczciwe warunki umowne nie otrzymywali w ogóle wynagrodzenia za swoje usługi, w przypadku stwierdzenia nieważności umowy. Jednocześnie TSUE wyklucza możliwość sądowego ustalenia wynagrodzenia dla przedsiębiorcy za usługi wykonane w wyniku uznanej za nieważną umowy. Tym samym można oczekiwać, że wyrokiem w sprawie C-520/21 TSUE orzeknie, iż roszczenia banków o tzw. wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału są niezasadne.
O korzystnym wyroku TSUE pisaliśmy m.in. tutaj: https://www.jhcadwokaci.pl/kolejny-korzystny-wyrok-tsue-dla-frankowiczow/.
Wpis przygotowała Monika Mielnik.